Себернең истәлекле урыннарын күрәчәк

Ерак сәфәр Россиянең Арктиканы үзләштерү үзәге (Сале­хард) һәм «Архангельск өлкәсендә көймә төзелеше һәм диңгез техникасы җитештерү кластеры» ассоциациясе тарафыннан оештырылган. Маршруты Төньяк диңгез юлы буенча Архангельск өлкәсе, Ненец һәм Ямал-Ненец автоном округлары яры буйлап, Архангельск шәһәреннән Омскига кадәр дәвам итеп, 5 сентябрьдә тәмамланачак.

56 яшьлек Роберт Түбән Кама мәгълүмат үзәге директоры бу­лып эшли. Үзе әйтүенчә, яхтада ул 2009 елдан йөри, хәтта халы­кара йөртү таныклыгы да бар икән. Ел саен чираттагы ял ва­кытында диңгезгә бармыйча калмый.

– Дуслар белән беренче тап­кыр яхтада йөреп кайткач, үземнең йөртергә өйрәнәсем килде. Укыдым, таныклык ал­дым. Урта диңгездә йөргәнем бар, ә 2013 елда Атлантик океан буенча круиз яхталар узышын­да катнаштым. Инде бу юлы Рус география җәмгыяте сай­тында «экспедициягә медиа үзиреклеләре кирәк» дигән белдерүне укыгач, гаризаны җибәрергә булдым. Әмма 500 кеше арасында мине сайлап алырлар дип, һич кенә дә уй­ламадым, – ди Роберт Талипов.

Ул сәфәргә бүген, 7 августта китте. Эскпедициягә Нарьян-мар (Ненец автоном окру­гы) шәһәрендә кушылып, Са­лехард шәһәренә кадәр ба­рачак. Алга таба аны башка үзиреклеләр алыштырачак. Ро­берт Талипов әйтүенчә, һәр ир төньяк диңгезләрен, гомумән, Себернең гүзәл урыннарын күрергә теләр иде. Дөрес, сәфәр җиңелләрдән булмаячак, чөнки диңгезләр анда тыныч түгел, өстәвенә, суык та. Аның төп эше – күргәннәре турында язу, фотога төшерү. Моның өчен Роберт сый­фатлы җиһазлар юнәткән, чөнки сурәтләре соңыннан төрле бас­маларда чыгачак, күргәзмәләрдә урын алачак. Әле яхта штур­валы артына басу теләге дә бар.

Экспедиция максатларының бер­се, булып узган урыннарда шун­нан үтәчәк сәяхәтчеләр өчен, уңайлы бухталар барлау тора. Ә сәфәр Бөек Җиңүнең 75 еллы­гына багышлана.

– Без Бөек Ватан сугышы вакы­тында совет кораблары баткан урыннарда тукталып, һәлак бул­ганнарны искә алып, суга таҗлар салачакбыз. Бу диңгезләрдә хәрби кораблар да, траллар да, конвой кораблары да узган, – дип дәвам итә Роберт Талипов.

Бер тукталыш Карск диңгезенең Белый утравында, 1944 елда һәлак булган БД-5 арктик кон­вой туганнар каберлегендә бу­лачак. Дүрт корабтан торган конвой 1944 елның 8 августын­нан Молотовск (хәзер Северодвинск) шәһәреннән чыккан. «Марина Раскова» корабын­да 417 кеше: шулар арасын­да экипаж, котыпчылар смена­сы, хатын-кызлар, балалар, Дик­сон бистәсендә эшләүчеләрнең гаиләләре булган. Ул 12-13 ав­густта Карск диңгезендә немец су асты көймәсе тарафыннан ба­тырылган. Гомуми конвойдагы 752 кешедән 378е һәлак булган, 51 кеше язмышы билгесез.

– Якыннарыгыз еракка китүегезгә каршы түгелме? – дип сорадым.

– Бәлки каршыдыр... Ләкин алар минем белән килештеләр, чөнки беләләр: яхтада йөрү миңа шатлык, рәхәтлек бүләк итә. Дөрес, давыл вакытында янымдагы кешеләр өчен кур­кам, җаваплылык тоям, тик, шуңа да карамастан, күңел барыбер диңгезгә тарта, – дип аңлата Ро­берт Талипов.

Беренче чиратта, ул үзе белән җылы киемнәр алган, яхтада йөрү өчен кирәк-яраклары да үзендә бар. Иң мөһиме – экс­педицияне узып, өйгә исән-сау әйләнеп кайтып керү.

Лилия Заһретдинова

фотолар Р.Талиповның шәхси архивыннан алынган